هنرِ اروپای مسیحی از نگاره‌های باستانیِ ایرانی و زرتشتی برای ب | مدرسه مطالعات بینا‌رشته‌ای هنر

هنرِ اروپای مسیحی از نگاره‌های باستانیِ ایرانی و زرتشتی برای به نمایش گذاشتنِ نمایه‌های زایش ستایشِ مغان، که در آن مردانِ فرزانه یا سه پادشاه معمولاً با جامه‌ی سراسر ایرانی نمایش داده می‌شوند، که یک کلاهِ آویزان(=کلاهِ فریگی)، کت شلوارِ اشکانی و خرقه و یک دیادم.¹ ریشه‌شناسیِ واژه‌ی magi، که از واژه‌ی یونانیِ magos(جمع magoi)گرفته شده به magu ایرانیِ باستان برمی‌گردد، به معنای یک آسرون(=روحانی)به‌گونه‌ی فراگیر و موبدِ زرتشتی به‌گونه‌ی ویژه. واژه‌ی magush بر روی گل‌نبشته‌های تخت‌جمشید در دوره‌ی داریوشِ بزرگ(۵۲۲_۴۸۶ پیش از زایش)آمده است که آسرونانِ پارسی-هم زرتشتی و نازرتشتی-برای آیین‌های دینی جیره دریافت می‌کردند. همچنین در رونوشتِ پارسیِ باستانِ سنگ‌نبشته‌ی بیستون به تاریخِ ۵۱۹ پیش از زایش، در آن شاهنشاهِ پارسی از یک مرد، یک مغ[magush]، گئوماتا نامی،² یاد می‌کند. هرودوت³ در میانه‌ی سده‌ی پنجم پیش از زایش می‌نگارد که مغان، که او آنان را به‌عنوانِ مادها یاد می‌کند، می‌بایست در آیین‌های قربانی حضور می‌داشتند، و این‌که بنابر آیینِ مغان، پارسیان پیکرِ مردگانش را خاکسپاری نمی‌کردند، بلکه آن‌ها را جلوی پرندگان یا سگ‌ها می‌گذاشتند. گزنوفون⁴، که در سده‌ی پنجم پیش از زایش یک‌سره با پارسیان پیوند داشت، مغان همچون بلندپایگان برای همه‌ی کارهای دینی یاد می‌کند.

سه مردِ فرزانه در دو پرده‌ی گوناگون بر روی یک تابوتِ کهنه‌ای میناکاری شده با شکوه از لیموژ در فرانسه، نزدیکِ ۱۲۵۰ میلادی، در موزه‌ی بریتانیا(نگاره‌ی ۱۱)نشان داده شده‌اند. در یادداشتِ بالا مغان یا سه پادشاه سوار بر اسب به دنبالِ نخستین پادشاهی هستند که با انگشتِ اشاره‌ی سمتِ راستِ خود به سوی ستاره‌ای در سمتِ چپِ خودش اشاره می‌کند. نمایه‌ی زیر آنان را در انجامِ پیشکش نمودنِ ارمغان‌های خود به عیسای نوزاد و مادرش دوشیزه مریم نشان می‌دهد. در هر دو نمایه، مغان کت و شلوارِ تمام اشکانی را می‌پوشند. در نمایه‌ی زادروزِ مسیح، نخستین کس که زانو زده است هر دو دستش را پوشانده است. این در جهانِ باستان نشانه‌ی پارسایی و گرامی‌داشتن از جمله ایرانِ باستان بود. این کار در سنت‌های ایرانی و زرتشتی رایج است، جایی که دست‌های نمایان نباید در پیشگاهِ شخصی بلندپایه‌تر یا یک پادشاه دیده شود، و تا به امروز پوشاندنِ دست‌های موبدان در برخی آیین‌های دینی رواج دارد.⁵

یادداشت‌ها:
1. Alan V. Williams, ‘Zoroastrianism and Christianity’, in Pheroza J. Godrej and Firoza Punthakey Mistree(eds), A Zoroastrian Tapestry. Art, Religion and Culture(Ahmedabad, 2002), P. 210, 216, figs 1, 5; Ursula Sims-Williams, ‘The JudaeoChristian World’, in S. Stewart (ed.), The Everlasting Flame: Zoroastrianism in History and Imagination (London and New York, 2013), P. 106, fig. 48.
2. Roland G. Kent, Old Persian Grammar, Texts, Lexicon(New Haven, 1953), DB 117, 120, line 36; Shahrokh Razmjou. ‘Religion and burial customs’, in Curtis and Tallis, Forgotten Empire, P. 151_152.
3. Herodotus, Histories, I, 131_132, 140.
4. Xenophon, Cyropaedia 8.3.11.
5. See Pheroza J. Godrej and Firoza Punthakey Mistree, ‘Parsis of Western India. A panorama’, in Pheroza J. Godrej and Firoza Punthakey Mistree(eds), A Zoroastrian Tapestry: Art, Religion and Culture(Ahmedabad, 2002), P. 684_685, fig. 1; J. J. Modi, The Religious Ceremonies and Customs of the Parsees(Bombay, 1995), P. 218, 221.

بن‌مایه:
The Zoroastrian Flame: Exploring Religion, History and Tradition, Editors:
Sarah Stewart, Alan Williams, Almut Hintze, Bloomsbury Publishing, 2016, P. 188_189
@atorabanorg